English
Voor deze aflevering van Duurzame Doeners zijn we op bezoek bij Zonneheerdt, letterlijk een ‘zonnige boerderij’, want ‘heerd’ betekent in het Gronings ‘boerderij’. We zijn bij Martin Topper, de derde generatie binnen het duurzame familiebedrijf. Met trots teelt hij kleurrijke groentegewassen op de meest vruchtbare grond, de bodem van de zee. De rode en gele bieten, oranje en paarse penen en pastinaken vinden wekelijks hun weg naar Hutten.
Het was opa Topper die in 1962 startte met het akkerbouwbedrijf aan de Hondweg in Dronten. Martin staat sinds 2011 aan het roer van het familiebedrijf, na eerst vijftien jaar in het onderwijs te hebben gewerkt als docent aan het VMBO Groen. Zonneheerdt is zich onder zijn vleugels gaan specialiseren in gekleurde penen. Daarnaast verbouwt Martin ook gekleurde bieten, pastinaak, wortelpeterselie, suikerbieten en uien. Inmiddels teelt het bedrijf op 110 ha gewassen, waarvan 48 ha eigen teelt en de rest in deelbouw of contractteelt.
“Als de bodem gezond is, heb je direct je risicospreiding in je bedrijfsvoering op orde”
De pastinaken, gekleurde bieten en penen van Zonneheerdt worden door Heerkens wekelijks opgehaald op de boerderij. Heerkens levert het product zowel gesneden als onbewerkt aan Hutten. Martin Topper: “Ongeveer 22 % van onze jaaropbrengst wordt verkocht als veevoer. Dit zijn producten die niet aan de vereiste vorm voldoen. Ze zijn bijvoorbeeld krom gegroeid. Gelukkig neemt ook Hutten een deel van deze restromen af. Ze gaan naar De Verspillingsfabriek om verwerkt te worden tot heerlijke soepen.”
Gekleurde wortel steeds populairder
De groei die Zonneheerdt doormaakt, gaat heel doordacht. Martin Topper: “Paarse peen blijft een nicheproduct, maar we zien de afzet sinds een paar jaar stijgen. Mogelijk komt het doordat mensen meer groenten zijn gaan eten en ook meer variëren. Overigens waren wortels vroeger ‘gewoon’ paars, geel en wit. De oranje variant werd pas populair in de tijd van Willem van Oranje, toen het Koninklijk Huis oranje als nationale kleur voor Nederland had gekozen. Voor ons immuunsysteem is het zeker een goed idee om meer te variëren en om alle smaken te leren kennen en regelmatig te proeven. Dit is ook een belangrijke reden waarom ik gekleurde groenten teel. In een paarse peen zitten namelijk veel antioxidanten en goede voedingsstoffen.”
Gezonde bodem is de basis
Doordat Zonneheerdt de groenten teelt in de volle grond, zijn er verschillende uitdagingen. Als eerste is daar natuurlijk het weer. “De toenemende frequentie van weersextremen is een groot risico voor de teelt in de volle grond”, aldus Martin Topper. “Daarom zetten we een goede bodemkwaliteit centraal in onze bedrijfsvoering. Want als de bodem gezond is, heb je direct je risicospreiding in je bedrijfsvoering op orde. De gewassen worden geteeld op ruggen. Hierdoor wordt meer water vastgehouden, is de onkruiddruk een stuk lager, hoeft er minder grondbewerking plaats te vinden en hoeven er minder gewasbeschermingsmiddelen te worden ingezet. “De gewassen worden sterker en er leven meer natuurlijke bestrijders op en in het land. De afgelopen jaren is een aantal acties ingezet om de bodem weerbaarder te maken. Zo hebben we door middel van rustgewassen het organistische stofgehalte laten stijgen van 1,7% naar 4,4%. Ook het aandeel kunstmest is fors verlaagd. Ik ben geen bioboer, ik gebruik wel een beetje kunstmest, ik denk voor ongeveer 20%. Die heb ik nodig om genoeg stikstof op de akkers te brengen. Fosfaat haal ik uit de dierlijke mest en compost. We houden scherp in de gaten wat er wel en niet mag, maar dat verandert jaarlijks. Het liefst zouden we geen chemische middelen gebruiken, maar voor sommige beschermingsmiddelen is nog geen duurzaam alternatief. Doordat we 80% aan de export leveren en 20% direct aan bedrijven in Nederland, hebben we ook qua kwaliteitsprogramma’s bewuste keuzes gemaakt. Veel kwaliteitsprogramma's vragen keer op keer om hetzelfde, zoals bedrijfstype, gewassen en ligging van de velden. Dat vereist heel veel administratieve werkzaamheden. Mede daarom hebben we ervoor gekozen ons te focussen op GlobalG.A.P, GRASP en QS en het keurmerk PlanetProof (dat enkel in Nederland wordt gevraagd) niet aan te vragen.
Windsingel om het erf
Martin Topper maakt gebruik van een heel ruim bouwplan. Dit betekent dat er veel gewisseld wordt tussen verschillende gewassen op hetzelfde stuk land. Dit heeft een positief effect op de biodiversiteit. “Op ons land leven aantoonbaar meer weidevogels dan bij de omringende boeren”, licht Martin Topper toe. “Rondom het hele bedrijf hebben we drie meter brede stroken ingezaaid met bloemenmengsel om insecten aan te trekken en hier te houden. Ook hebben we een windsingel rondom het erf: een kring van bomen en struiken in verschillende hoogtes, zodat vogels, insecten en vlinders zich hier welkom voelen. Daar staan bijvoorbeeld hazelaars tussen waar bijen al vroeg in het jaar op af komen. De roofvogels hebben we nodig in onze bedrijfsvoering, want die eten de muizen op. Verder zijn de bijen en nuttige insecten van belang voor bestuiving en bestrijding van luizen en andere plaaginsecten. Een kringloop in het klein!”
Zonneheerdt is bewust bezig met het verlagen van de uitstoot op het bedrijf. Zo rijden alle machines en wagens op blauwe diesel, waarmee ze tot 70 procent minder CO2 uitstoten. Met Windplan Groen en Pure Energie hebben we een gebiedsplan ontwikkeld met 86 windmolens, waarvan een op mijn eigen kavel. Deze stroom is ook beschikbaar voor particulieren. Verder zullen op de nieuwe schuren zonnepanelen komen. Het water dat Zonneheerdt gebruikt wordt zoveel mogelijk hergebruikt. Het bedrijf spoelt zelf de groente schoon, waarvoor natuurlijk schoon leidingwater nodig is. “Maar we hebben een recirculatiesysteem ontwikkeld waarmee we dat water voor 90% kunnen hergebruiken,” aldus Topper.
Sociale initiatieven
Duurzaamheid zit ook in wat je maatschappelijk en sociaal kunt betekenen. Op Zonneheerdt hebben ze buitenlandse arbeidskrachten, maar letten ze heel goed op de arbeidstijden. Al het werk wordt binnen vijf dagen gedaan, zodat de medewerkers ook een privéleven hebben. Daarnaast levert Zonneheerdt via allerlei kanalen ook groenten aan sociale initiatieven met Flevofood en Voedsel Verbindt in de stad, zoals de Voedselbank, Instock, Supermarkt Fris en de Boeren voor Buren-pakketten van Rabobank, die naar mensen met een kleine beurs gaan.
In de serie ‘Duurzame doeners’ gaat Hutten op bezoek bij en in gesprek met onze leveranciers over onze duurzame match. Via de website lees je ook de andere verhalen.